اختراع و صنعت چاپ در کنار اختراعاتی همچون الکتریسیته، ماشین بخار و… از جمله مهم‌ترین اختراعاتی هستند که زندگی بشریت را تحت تأثیر قرار داده و تمدن نوین بشری را توسعه بخشیده‌اند. از جمله مهم‌ترین دلایل اهمیت اختراع چاپ می‌توان به تولید و نشر آثار علمی، ادبی و فرهنگی و همچنین جلوگیری از فراموشی و نابودی کتب و تاریخ اشاره کرد. اولین دستگاه چاپ در قرن پانزدهم میلادی توسط یوهانس ژنفلیش گوتنبرگ اختراع شد و بعد از آن انواع مختلفی از دستگاه‌های چاپ تولید شدند. یکی از بهترین روش‌های چاپ در جهان چاپ افست است که در ابتدای قرن 20 میلادی توسط فردی به نام روبل در آمریکا و به شکلی تصادفی کشف شد و امروزه برای چاپ انواع متون و تصاویر بر روی خودکار تبلیغاتی، کارتن، کاغذ، فلز، پلاستیک و… استفاده می‌شود. در ادامه مطلب به بررسی کامل چاپ افست، مزایا و کاربردهای آن پرداخته خواهد شد.
چاپ افست چیست؟
چاپ افست (Offset printing) در حقیقت نوعی سیستم چاپ است که متون و تصاویر مورد نظر را بر روی سطح لاستیکی یک استوانه گردان برمی‌گردانند و آن را با فشار یک استوانه دیگر بر روی سطوح مورد نظر چاپ می‌کنند. این شیوه چاپ امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته و برای چاپ انواع بروشور، کاتالوگ، پوستر، کارت ویزیت فرم‌های عمومی و… استفاده می‌شود. در چاپ Offset از سیستم رنگی CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, black) استفاده می‌شود و رنگ‌ها به صورت جداگانه بر روی کاغذ چاپ می‌شود. دستگاه چاپ افست می‌تواند یک تا پنج ستون رنگ داشته باشد و به همین دلیل در مقایسه با روش‌های سنتی چاپ از کیفیت بالاتری برخوردار است و برای مواقعی که تعداد چاپ بالا است (مانند چاپ هدیه تبلیغاتی و…) می‌تواند گزینه بسیار خوبی باشد. دستگاه‌های چاپ افست بسته به مدل داراي سايز چاپ از 50*35 سانتی‌متر تا 100*70 و حتي در موارد محدود تا سايز 140*100 هستند.
مهم‌ترین ویژگی‌ها، مزیت‌ها و معایب چاپ افست
چاپ افست به عنوان یکی از روش‌های نوین چاپ شناخته می‌شود که از ویژگی‌های متعددی همچون قابلیت چاپ بر روی انواع سطوح، قابلیت چاپ به صورت تیره و روشن، سرعت بالای چاپ و تولید چاپی با حجم بالا، امکان چاپ در اندازه‌های مختلف، قابلیت چاپ با رنگ‌های مختلف و ترکیبات رنگی مختلف و… برخوردار است. از جمله مهم‌ترین مزایای چاپ افست می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- چاپ افست قابلیت چاپ در حجم بالا را دارد و می‌تواند برای تولدی بالای چاپی گزینه بسیار مناسبی باشد
- این سیستم از سرعت چاپ بالایی برخوردار است.
- این سیستم می‌تواند برای چاپ با کیفیت بالا و با رنگ‌های شفاف و زیبا مناسب باشد.
- این سیستم امکان چاپ بر روی انواع سطوح مانند کاغذ، کارتن، فلز، پلاستیک، چرم و… را میسر می‌کند.
- با توجه به تولید حجم چاپ بالا، کیفیت چاپ بالا و سرعت زیادی که دارد از قیمت مناسبی برخوردار است.
در کنار تمامی ویژگی‌ها و مزیت‌های متعددی که این سیستم چاپی دارد می‌تواند معایبی نیز داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل مواردی همچون هزینه بالای تجهیزات، زمان زیاد برای تنظیم دستگاه، محدودیت در تغییرات چاپ، محدودیت در چاپ رنگی و محدودیت در چاپی بودن محصولات اشاره کرد.
کاربرد های اصلی چاپ افست
همان‌طور که گفته شد چاپ افست از ابتدای قرن 20 میلادی مورد استفاده قرار گرفته و تا امروز تغییرات زیادی در آن ایجاد شده است و محدوده کاربردهای آن توسعه قابل توجهی داشته است. امروزه از چاپ افست استفاده‌های متعددی می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- چاپ افست یکی از بهترین روش‌های چاپ کتاب در تیراژ بالا است و می‌تواند در مدت زمان کوتاهی حجم زیادی از کتاب‌ها را چاپ کند.
- این سیستم می‌تواند برای چاپ انواع بروشورها، کاتالوگ‌ها و فولدرها مناسب باشد و با بالاترین کیفیت ممکن آن‌ها را چاپ کند.
- چاپ افست برای چاپ بسته‌بندی گزینه خوبی است و می‌توان از آن در تولید انواع بسته‌بندی‌های شکیل و متنوع و ساک دستی تبلیغاتی و… استفاده شود.
- این سیستم می‌تواند برای چاپ برچسب و اتکت های تبلیغاتی و… استفاده شود و برای سطوحی همچون فلز، پلاستیک، چوب و… به کار برود.
- چاپ افست می‌تواند برای چاپ انواع کارت‌ها، دعوت نامه‌ها، لوح‌ها و… استفاده شود.
انواع روش های چاپ افست
همان‌طور که گفته شد چاپ افست در طول ده‌های اخیر تغییرات زیادی داشته و توسعه پیدا کرده است. به صورت کلی چاپ افست می‌تواند دو روش متفاوت داشته باشد که به شرح زیر هستند:
چاپ افست سنتی که بر پایه تضاد آب و روغن بوده و جاهایی که قرار است چاپ شوند بر پایه مواد جاذب چربی و قسمت‌هایی که قرار است چاپ نشوند از مواد جاذب آب تهیه خواهند شد.
چاپ افست مدرن که در آن کامپیوتر به راحتی CMYK یعنی رنگ‌های مورد نیاز در طرح را بررسی و ارائه کرده و پلیت ها و زینک های مربوطه مشخص و آماده می‌شوند و در نهایت تیراژ محصول به آسانی و با کیفیت عالی بالا خواهد رفت.
مراحل انجام کار چاپ افست
چاپ افست با توجه به نوع سیستم و تجهیزاتی که دارد از شیوه عملکردی متفاوتی با سیستم‌های چاپی دیگر برخوردار است. چاپ افست به صورت کلی در 3 مرحله صورت می‌گیرد که به شرح زیر می‌باشند:
طراحی
اولین و مهم‌ترین بخش چاپ در هرکدام از سیستم‌های چاپی طراحی است که از حساسیت بالایی برخوردار بوده و نیاز به تخصص زیادی دارد. طراحی استاندارد از نظر بصری و چاپی اهمیت بالای دارد و باید توسط افراد متخصص و با تجربه صورت بگیرد.
لیتوگرافی
مرحله دوم از چاپ افست لیتوگرافی است که با استفاده از دستگاه ایمیج ستر (Image Setter) از طراحی خروجی (فیلم) گرفته می‌شود. لیتوگرافی در اصل فرایندی است كه در طي آن صفحه‌هایی فلزي از جنس آلومينيوم موسوم به زينك يا پليت ساخته شده و براي انجام عمليات چاپ بر روي كاغذ استفاده می‌شود. فایل‌های طراحي شده ابتدا در ليتوگرافي تبديل به صفحات فلزي شده و سپس اين صفحات به چاپخانه ارسال می‌گردد تا در آنجا به‌وسیله آن‌ها عمليات چاپ بر روي كاغذ صورت بگيرد. در این مرحله و بعد از تهیه فیلم از فایل‌ها، فیلم‌های هر رنگ به صورت مجزا در دستگاهی به نام قید کپی قرار گرفته و بعد از نوردهی نقش فیلم بر روی زینک خواهد افتاد.
چاپ نهایی
هر کدام از انواع سیستم‌های چاپ افست از تعداد مشخصی از غلطک ها برخوردارند که مرکب را یکنواخت کرده و نهایتاً به زینک می‌رسانند. زینک ابتدا توسط غلطک آب مرطوب می‌شود و مرکب توسط غلطک دیگری بر روی زینک مالیده خواهد شد و به دنبال آن نقش و طرح مورد نظر از روی زینک به روی لاستیک چاپ افتاده و بعد از آن به کاغذ منتقل می‌شود.
